Tôn Trung Sơn

Bách khoa toàn thư cởi Wikipedia

Tôn Trung Sơn 孫中山
Tôn Dật Tiên vô trong thời hạn 1910s

Đại Tổng thống Lâm thời Trung Hoa Dân Quốc
Nhiệm kỳ 1 mon một năm 1912 – 10 mon 3 năm 1912 (69 ngày)
Tiền nhiệm	Phổ Nghi (Hoàng đế Trung Hoa)
Kế nhiệm	Viên Thế Khải (Tổng thống đầu tiên)
Chủ tịch Trung Quốc Quốc Dân Đảng
Nhiệm kỳ 10 mon 10 năm 1919 – 2 mon 3 năm 1925 (5 năm, 143 ngày)
Tiền nhiệm	Không
Kế nhiệm	Trương Nhân Kiệt
Thông tin cậy cá nhân
Sinh	12 mon 11, 1866 làng Thuý Hanh, trấn Hương Sơn, phủ Quảng Châu Trung Quốc, tỉnh Quảng Đông, Đại Thanh
Mất	12 mon 3, 1925 (58 tuổi) Bắc Kinh, Trung Hoa Dân Quốc
Quốc tịch	Trung Quốc
Đảng chủ yếu trị	Quốc Dân Đảng (KMT)
Phối ngẫu	Lư Mộ Trinh (1885-1915) Tống Khánh Linh (1915-1925)
Alma mater	Trường ĐH Tây Y Hồng Kông cho những người Hoa (香港華人西醫書院, Hương Cảng Hoa nhân Tây nó thư viện)
Nghề nghiệp	Thầy dung dịch, Nhà chủ yếu trị, Nhà cách mệnh, Nhà văn

Tôn Trung Sơn (chữ Hán: 孫中山; 12 mon 11 năm 1866 – 12 mon 3 năm 1925^[1]^[2]), vẹn toàn danh là Tôn Văn (孫文), tự động Tải Chi (載之), hiệu Nhật Tân (日新), Dật Tiên (逸仙) là 1 trong những chủ yếu khách hàng, triết nhân chủ yếu trị và chưng sĩ người Trung Quốc, người nhập vai trò cần thiết vô cuộc Cách mạng Tân Hợi năm 1911 lật sụp đổ triều đại ngôi nhà Thanh của những người Mãn Châu và khai sinh đi ra Trung Hoa Dân Quốc.

Ông được tôn xưng là Quốc phụ bên trên Trung Hoa Dân Quốc và được xem là người tiền phong của cơ hội mạng (Cách mạng tiên hành giả) bên trên Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Vợ của ông là Tống Khánh Linh, cũng là 1 trong những anh hùng cách mệnh có tiếng. Ông cũng có tiếng nhờ việc khuyến cáo và cải tiến và phát triển công ty nghĩa Tam Dân.

Cuộc đời[sửa | sửa mã nguồn]

Học vấn[sửa | sửa mã nguồn]

Ông sinh ngày 12 mon 11 năm 1866^[2] ở tỉnh Quảng Đông^[2] vô một mái ấm gia đình dân cày khá fake. Năm 13 tuổi hạc, ông cho tới học tập ở Honolulu bên trên đái bang Hawaii vì thế đem người anh kinh doanh ở phía trên, ở phía trên ông học tập những ngôi trường đái học tập và trung học tập nên Chịu đựng tác động rất rộng của phương Tây. Năm 1883, ông về bên nước, và năm 1886 ông học tập Trường Đại học tập Y khoa Hương Cảng và trở nên chưng sĩ năm 1892.^[1]^[3] Ông là 1 trong những vô 2 người được chất lượng tốt nghiệp vô lớp 12 người.^[4]^[5]^[6] Tuy nhiên tiếp sau đó thấy tình cảnh non sông bị những đế quốc phân chia xé, ông quăng quật nghề ngỗng nó theo gót con phố chủ yếu trị.

Theo Kitô giáo[sửa | sửa mã nguồn]

Thời trung học tập, ông học tập bên trên Trường ʻIolani được giáo dục vì thế những người dân Anh theo gót Anh giáo. Tuy ngôi trường này sẽ không buộc phải học viên cần theo gót đạo tuy nhiên yên cầu học viên dự lễ tận nơi nguyện vô công ty nhật. Tại ngôi trường, ông lần thứ nhất xúc tiếp với Kitô giáo và bị tuyệt vời đậm đà. Theo Schriffin, Kitô giáo đang được đem tác động rộng lớn cho tới toàn cỗ cuộc sống chủ yếu trị vô sau này của Tôn Dật Tiên.^[7] Sau này ông được cọ tội bên trên Hồng Kông vì thế một ngôi nhà truyền đạo Hoa Kỳ và trở nên một tín hữu Tự trị giáo đoàn (Congregational church, Công lý hội).^[8]^[9] Ông tham gia Nhà thờ Đạo Tế (道濟會堂, được gây dựng vì thế Hội Truyền giáo London vô năm 1888)^[10] vô khi tham gia học Y khoa ở Hồng Kông. Việc ông theo gót đạo Ki-tô tương tác cho tới những hoàn hảo cách mệnh và nỗ lực nâng cấp non sông.^[9] Tuy nhiên việc ông đem thiệt sự tin cậy theo gót đạo Ki-tô hay là không vẫn còn đấy giành giật cãi.

Lập gia đình[sửa | sửa mã nguồn]

Xem thêm: rosé là ai

Tôn Trung Sơn thực hiện ăn hỏi với Tống Khánh Linh, người bà xã loại nhì, sau đây cũng thực hiện Chủ tịch danh dự nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Em của bà, bà Tống Mỹ Linh, cưới Tưởng Giới Thạch, và như thế 2 ngôi nhà lãnh tụ trở nên bạn bè cột chèo. Cha của nhì bà là 1 trong những mục sư Giám lý, mò mẫm thật nhiều chi phí trong số hoạt động và sinh hoạt ngân hàng, tuy vậy là bạn tri kỷ của Tôn, những đang được nổi xung mặc nghe Tôn tuyên thân phụ dự trù cưới Khánh Linh, cũng chính vì Tôn là 1 trong những người dân có đạo và đang được đem bà xã với thân phụ con cái. Ông nghĩ rằng Tôn đã từng đi ngược lại với đạo lý mà người ta nằm trong share.

Con trai ông (với người bà xã đầu Lô Mộ Trinh hoặc Lư Mộ Trinh (盧慕貞) là Tôn Khoa (孫科; bính âm: Sūn Kē) sau đây thực hiện Thủ tướng tá Trung Hoa Dân Quốc.

Ngoài nhì bà xã bên trên, theo gót Trung Quốc sử thoại, ông còn mối liên hệ ràng buộc với "bà Nam Dương" Trần Túy Phần, sau thay tên là Trần Tứ.^[11]

Sự nghiệp chủ yếu trị[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1894, Tôn Trung Sơn quý phái đái bang Hawaii bên trên Hoa Kỳ tụ hợp Hoa kiều nằm trong chí phía xây dựng Hưng Trung hội với tôn chỉ tiến công sụp đổ phong con kiến Mãn Thanh, Phục hồi Trung Hoa. Ông bị người anh trả về Trung Quốc vì thế kiêng dè ông theo gót Kitô giáo tuy nhiên ông đang được quay về Hawaii tối thiểu nhì lượt vô 1900 và 1901.^[12] Năm 1905, Tôn Trung Sơn thống nhất Hưng Trung hội với một số trong những tổ chức triển khai nội địa lập trở nên Trung Quốc Đồng minh hội vì thế ông thực hiện Tổng lý. Trên tờ Dân báo, phòng ban ngôn luận của hội, ông đang được công thân phụ công ty nghĩa Tam Dân: "Dân tộc song lập, dân quyền tự tại, số lượng dân sinh hạnh phúc". Từ 1905 cho tới năm 1911 Trung Quốc Đồng minh hội tổ chức triển khai nhiều cuộc binh biến chuyển ở những tỉnh miền Nam tuy nhiên ko thành công xuất sắc. Ngày 10 mon 10 năm 1911, Đồng minh hội hoạt động được quân sĩ ở Vũ Xương (Hồ Bắc) nổi dậy khởi nghĩa và giành được thắng lợi khai mạc mang đến Cách mạng Tân Hợi. Phong trào này nhanh gọn nở rộ ở nhiều tỉnh không giống. Ngày 29 mon 12 năm 1911, Tôn Trung Sơn về nước, được đại hội đại biểu những tỉnh họp ở Nam Kinh đề cử thực hiện Đại Tổng thống tạm thời.

Ngày 1 mon một năm 1912, ông tuyên thệ nhậm chức Đại Tổng thống Lâm thời Trung Hoa Dân Quốc bên trên Nam Kinh. Nhưng một mon sau, ông nhượng bộ chức này mang đến Viên Thế Khải với ĐK Viên Thế Khải bắt vua ngôi nhà Thanh thoái vị nhằm xây dựng chính sách nằm trong hòa tuy nhiên Viên Thế Khải đang được phản bội, đàn áp lực đè nén lượng dân công ty nằm trong hòa.

Ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn Trung Sơn là anh hùng lạ mắt vô số những ngôi nhà chỉ đạo Trung Quốc thế kỷ XX, với khét tiếng rộng lớn bên trên cả Trung Quốc đại lục và Đài Loan. Là người khai sinh nên Trung Hoa Dân Quốc, bên trên Đài Loan ông được tôn xưng là Quốc phụ. Tại đại lục, ông được xem là Cách mạng tiên hành giả ("người tiền phong của cơ hội mạng") và thương hiệu của ông thậm chí là còn được kể cho tới vô câu nói. tựa Hiến pháp Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Chủ nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn đem tác động thâm thúy cho tới trào lưu đấu giành giật giành song lập ở VN.^[13] Theo giới sử học tập VN, Tôn Trung Sơn đem quan hệ sâu sắc rộng lớn với xã hội người Hoa bên trên Chợ Lớn, TP.Sài Gòn và thủ đô. Lần đầu ông cho tới VN là bên trên TP.Sài Gòn vô năm 1900 và kéo dài thêm hơn nữa 2 tuần. Ông cho tới thủ đô lượt nguồn vào mon 12 năm 1902. Từ khoảng chừng mon 3 năm 1907, ông hoạt động và sinh hoạt ở VN rộng lớn 1 năm.^[13] Tại thủ đô, ông ngụ ở Hội quán Quảng Đông, số 22 phố Hàng Buồm.^[14] Theo ngôi nhà sử học tập Chương Thâu, cựu Trưởng chống Lịch sử Cận đại nằm trong Viện Sử học tập VN, hàng loạt những mới những ngôi nhà Cách mạng VN, kể từ Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh cho đến Sài Gòn đều Chịu đựng tác động sâu sắc rộng lớn của tư tưởng Tam Dân Chủ nghĩa của Cách mạng Tân Hợi.^[15] Ngay cả tiếp sau đó, Việt Minh (Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội) cũng khá được tổ chức triển khai theo gót mặc định của Trung Quốc Đồng minh Hội vì thế Bác sĩ Tôn Dật Tiên gây dựng bên trên Trung Quốc năm 1905. Tiêu ngữ của VN Dân công ty Cộng hòa Độc lập - Tự vì thế - Hạnh phúc được Sài Gòn lấy kể từ công ty nghĩa Tam Dân của Tôn Trung Sơn vẫn được núi sông VN người sử dụng cho tới ni.^[13]

Tôn Trung Sơn được tôn trọng vô đạo Cao Đài như là 1 trong những vô Tam Thánh ký Thiên Nhân Hòa ước lượt loại thân phụ. Ngay chủ yếu năng lượng điện của Thánh thất Cao Đài ở Tây Ninh hiện tại còn treo tranh ảnh Tam Thánh ở đoạn quý phái nhất. Tại Quận 7, Thành phố Sài Gòn mang trong mình 1 con phố có tên Tôn Dật Tiên.

Xem thêm: trang hý là ai

Tên[sửa | sửa mã nguồn]

Phả danh (theo gia phả): Tôn Đức Minh (孫德明)
Ấu danh, đái danh (sơ sinh): Tôn Đế Tượng (孫帝象)
Nguyên danh, đại danh (phổ biến chuyển đương thời): Tôn Văn (孫文)
Biểu tự động (tên chữ): Tải Chi (載之)
Giáo danh (tên thánh): Nhật Tân (日新)
Tên phương Tây: Tôn Dật Tiên (孫逸仙 Sun Yat-sen)
Tên Nhật Bản: Trung Sơn Tiều (中山樵 Nakayama Shō)
Tên phổ biến: Tôn Trung Sơn (孫中山)
Danh hiệu: Quốc phụ (國父)

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b Singtao daily. Saturday edition. ngày 23 mon 10 năm 2010. 特別策劃 section A18. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition 民國之父.
^ ^a ^b ^c “Chronology of Dr. Sun Yat-sen”. National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall. Bản gốc tàng trữ ngày 23 mon 8 năm 2013. Truy cập ngày 15 mon 3 năm 2013.
^ 游梓翔. [2006] (2006). 領袖的聲音: 兩岸領導人政治語藝批評, 1906–2006. 五南圖書出版股份有限公司 publishing. ISBN 957-11-4268-9, ISBN 978-957-11-4268-5. p 82.
^ HK university. [2002] (2002). Growing with Hong Kong: the University and its graduates: the first 90 years. ISBN 962-209-613-1, ISBN 978-962-209-613-4.
^ Singtao daily. ngày 28 mon hai năm 2011. 特別策劃 section A10. Sun Yat-sen Xinhai revolution 100th anniversary edition.
^ South Đài Loan Trung Quốc morning post. Birth of Sun heralds dawn of revolutionary era for Đài Loan Trung Quốc. ngày 11 mon 11 năm 1999.
^ “Sun Yat-sen and Christianity”. Bản gốc tàng trữ ngày 3 mon 5 năm 2019. Truy cập ngày 2 mon một năm 2014.
^ Bergère: 26
^ ^a ^b Soong, (1997) p. 151-178
^ 中西區區議會 [Central & Western District Council&#93 (2006), “孫中山先生史蹟徑 [Dr Sun Yat-sen Historical Trail&#93” (PDF), Dr. Sun Yat-sen Museum (bằng giờ đồng hồ Trung và Anh), Hong Kong, China: Dr. Sun Yat-sen Museum, tr. 30, Bản gốc (PDF) tàng trữ ngày 24 mon hai năm 2012, truy vấn ngày 15 mon 9 năm 2012 Quản lý CS1: nhiều tên: list người sáng tác (liên kết)
^ "Bà Nam Dương" của Tôn Trung Sơn
^ Brannon, John (ngày 16 mon 8 năm 2007). “Chinatown park, statue honor Sun Yat-sen”. Honolulu Star-Bulletin. Truy cập ngày 17 mon 8 năm 2007. During a 1900 visit, Sun told The Publisher […] He said in a 1901 interview here that "This is my Hawai'i.
^ ^a ^b ^c Quốc Phương (7 mon 10 năm 2011). “Tam Dân công ty nghĩa vẫn còn đấy thời sự với VN”. BBC giờ đồng hồ Việt.
^ Tin hình ảnh bên trên Đài truyền hình BBC giờ đồng hồ Việt, ngày 7/10/2011.
^ Nhìn lại 100 năm cuộc Cách mạng Tân Hợi, BBC giờ đồng hồ Việt ngày 17/09/2011

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

Wikimedia Commons nhận thêm hình hình ảnh và phương tiện đi lại truyền đạt về Tôn Trung Sơn.

Tôn Trung Sơn bên trên Từ điển bách khoa Việt Nam
Sun Yat-sen (Chinese leader) bên trên Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
ROC Government Biography (tiếng Anh) (tiếng Trung)
Sun Yat-sen in Hong Kong University of Hong Kong Libraries, Digital Initiatives
Contemporary views of Sun among overseas Chinese
Yokohama Overseas Chinese School established by Dr. Sun Yat-sen
National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall Official Website (tiếng Anh) (tiếng Trung)
Dr. Sun Yat Sen Middle School 131, Thành Phố New York City
Dr. Sun Yat Sen Museum, Penang, Malaysia
Homer Lea Research Center
Was Yung Wing Dr. Sun's supporter? Lưu trữ 2011-07-12 bên trên Wayback Machine The Red Dragon scheme reveals the truth!
Miyazaki Toten Lưu trữ 2011-10-05 bên trên Wayback Machine He devoted his life and energy vĩ đại the Chinese people.
MY GRANDFATHER, DR. SUN YAT-SEN – By Lily Sui-fong Sun
浓浓乡情系中原—访孙中山先生孙女孙穗芳博士 – 我的祖父是客家人. chinanews.com.cn. ngày 4 mon 12 năm 2003.
Dr. Sun Yat-Sen Foundation of Hawaii A virtual library on Dr. Sun in Hawaii including sources for six visits
Who is Homer Lea? Lưu trữ 2011-03-03 bên trên Wayback Machine Sun's best friend. He trained Chinese soldiers and prepared the frame work for the 1911 Chinese Revolution.
Các kiệt tác của Tôn Trung Sơn bên trên Dự án Gutenberg
Các kiệt tác của hoặc nói đến Tôn Trung Sơn bên trên Internet Archive

Đọc thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Tôn Trung Sơn (1995). Chủ nghĩa Tam Dân. Nguyễn Như Diệm; Nguyễn Tu Tri biên dịch.Quản lý CS1: nhiều tên: list dịch fake (liên kết) Nhà vạc hành: Viện tin tức Khoa học tập Xã hội, bên dưới sự hỗ trợ của Văn chống Kinh tế và Văn hóa Đài Bắc bên trên thủ đô.