nguyễn hiền là ai

Bách khoa toàn thư ngỏ Wikipedia

Bạn đang xem: nguyễn hiền là ai

Nguyễn Hiền (chữ Hán: 阮賢, 11 mon 3, 1234 - 05 mon 9, 1256) là trạng vẹn toàn con trẻ nhất vô lịch sử vẻ vang khoa cử nước Việt Nam, khi mới nhất mươi tía tuổi hạc. Cuộc đời ông gắn kèm với nhiều giai thoại dân gian giảo nước Việt Nam còn lưu truyền đến giờ.

Cuộc đời và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền sinh vào năm 1234-1256 bên trên buôn bản Dương A, thị trấn Thượng Hiền, phủ Thiên Trường^[1] (nay là Thôn Dương A, xã Nam Thắng, thị trấn Nam Trực, tỉnh Nam Định^[2]). Ông thi đua đỗ trạng vẹn toàn khi mới nhất 13 tuổi hạc, phát triển thành trạng vẹn toàn con trẻ nhất vô lịch sử vẻ vang khoa cử nước Việt Nam, bên trên khoa thi đua mon hai năm Thiên Ứng Chính Bình loại 16 (1247) thời vua Trần Thái Tông. Cùng năm ê đem Lê Văn Hưu (黎文休) 17 tuổi hạc đỗ bảng nhãn và Đặng Ma La (鄧麻羅) 14 tuổi hạc đỗ thám hoa. Đây cũng chính là khoa thi đua Nho học tập thứ nhất vô lịch sử vẻ vang nước Việt Nam đưa ra danh vị tam khôi, bao hàm trạng vẹn toàn, bảng nhãn và thám hoa.

Khi ông đỗ trạng vẹn toàn, vì thế không đủ niên nên vua Trần Thái Tông mang lại ông về quê 3 năm tu chăm sóc tăng rồi mới nhất gọi đi ra thực hiện quan lại. Hết 3 năm, vua tuyển chọn ông vô học tập tiếp Tam giáo ngôi nhà khoa, tức đạo Lão, đạo Phật, đạo Khổng. Về sau chỉ định thực hiện quan lại cho tới chức Thượng thư cỗ Công. Ông mang theo sứ ngôi nhà Nguyên vài ba lượt.

Những năm thực hiện quan lại vô triều, Nguyễn Hiền có rất nhiều nối tiếp sách hoặc nhằm phò vua chung nước. Năm Ất Mão (1255), Đại Việt bị Chiêm Thành xâm lăng, vua Trần Thái Tông vô cùng hồi hộp bèn phó mang lại Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền tiến công giặc lưu nước lại. Chỉ không nhiều lâu sau, quân giặc thất bại, trạng Hiền thu binh về Vũ Minh Sơn ngỏ tiệc khao quân và tâu lên vua. Nhà vua vô nằm trong sướng mừng và phong mang lại ông thương hiệu "Đệ nhất hiển quý quan".

Về nông nghiệp, ông mang lại che đậy đê quai vạc sông Hồng, trở nên tân tiến tạo ra hoa màu thắng lợi. Về quân sự chiến lược, ông mang lại ngỏ đem võ đàng nhằm rèn quân luyện sĩ.

Ngày 14 mon 8 năm Bính Thìn (1256), Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền lâm bệnh nguy kịch rồi tạ thế, hưởng trọn dương 21 tuổi hạc. Vua Trần Thái Tông tiếc thương truy phong ông là "Đại vương vãi trở thành hoàng" và tôn thực hiện thần ở 32 điểm, vô ê đem đình Lại Đà ở xã Đông Hội, thị trấn Đông Anh, Hà Nội Thủ Đô.

Hiện ni, bên trên thông thường thờ Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền ở quê nhà ông, thôn Dương A (Nam Thắng, Nam Trực, Nam Định) còn lưu giữ được không ít bài bác vị, sắc phong, câu đối, đại tự động, quan trọng đặc biệt bảo đảm được cuốn Ngọc phả phát biểu về việc nghiệp của ông, vô ê đem câu mệnh danh tài năng của Nguyễn Hiền như sau:

Thập nhị tuế khôi khai lưỡng quốc

Vạn niên thiên tuế lập tam tài

Tạm dịch là:

Mười nhì tuổi hạc khai khoa nhì nước

Nghìn năm ghi mãi chữ tam tài

Sau khi ông rơi rụng, nhằm tỏ lòng kính trọng một nhân tài mệnh yểu tướng, vua mang lại thay tên thị trấn Thượng Hiền trở thành Thượng Nguyên nhằm kiêng cữ thương hiệu húy của ông.^{[cần dẫn nguồn]}

Giai thoại[sửa | sửa mã nguồn]

Thần đồng kể từ nhỏ[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền không cha mẹ phụ vương kể từ nhỏ, u tiếp tục mang lại ông theo đòi học tập sư cụ miếu Hà Dương ở buôn bản Dương A. Tương truyền, khi nguồn vào học tập sư mới nhất viết lách được 10 trang giấy tờ, Hiền ngay lập tức phát âm tức thì được như người từng đến lớp rồi, sư cụ lấy thực hiện kỳ lạ. Một tối, sư cụ ở nằm mê thấy Phật quở rằng: "Trạng vẹn toàn từng lượt vô miếu thông thường tinh nghịch, sao ngôi nhà ngươi ko răn đe, ngăn chặn?". Sư tỉnh dậy, nhóm đuốc từng miếu thấy sau sống lưng những pho tượng đều phải sở hữu viết lách chữ "phạt 30 roi", riêng biệt nhì pho hộ pháp ghi "phạt 60 roi", sư xem sét tức thì chữ của Hiền. Một hôm, sư lên lớp bèn lấy một câu vô sách: "Kính quỷ thần tuy nhiên nên lánh xa" tuy nhiên dặn dò Hiền rằng: "Phật tức quỷ thần, trò ko được nhạo báng". Hiền ngay lập tức nhận lỗi và tự động vệ sinh tinh khiết những chữ tôi đã viết lách. Từ ê, Hiền càng siêng năng học hành, học tập cho tới đâu lưu giữ cho tới đấy, xuất khẩu trở thành chương.

Năm 11 tuổi hạc, Hiền tiếp tục phổ biến và được ca tụng là "thần đồng". Bấy giờ đem người bọn họ Đặng tự động cho bản thân mình là tiếp tục phát âm biết không còn những sách, nghe tiếng vang Hiền ngay lập tức tìm tới ngôi nhà Hiền test tài, đi ra nhan đề bài bác phú:

Phượng hoàng sào a, kỳ lân du úc

và đi ra hạn mang lại Hiền số câu, từng câu nên nổi tiếng có một loại nỗ lực thú. Hiền ngay lập tức ứng khẩu:

Phi long kiên chiếu

Mã bất xuất hà

Ý bi Hữu Hùng chi thế

Ấp vu Trác Lộc chi a.

Dịch là:

Rồng không mờ lên điểm ao, hồ

Ngựa ko kể từ sông phi ra

Đẹp thay cho đời đem bọn họ Hữu Hùng

Làm nhà tại điểm Trác Lộc.

Người bọn họ Đặng rất là trầm trồ Hiền và nắc nỏm tuyên dương là "Thiên tài".

Đỗ Trạng vẹn toàn tuy nhiên không được xẻ nhiệm[sửa | sửa mã nguồn]

Đến năm thi đua Đinh Mùi (1247), Nguyễn Hiền dự kỳ thi đua đình với bài bác phú "Áp tử kể từ kê hình mẫu du hồ nước phú" (bài phú về gà con cái kể từ giã u gà đi dạo hồ nước nước). Vua chất vấn, Hiền vấn đáp trôi chảy cả văn lẫn lộn ý, vua tuyên dương ngợi và hỏi:

- Học thầy nào?

Nguyễn Hiền trả lời:

- Thần ko nên là kẻ sinh đi ra tiếp tục biết, tuy nhiên khi mang trong mình một song chữ ko biết thì chất vấn thầy miếu.

Vua lại nói:

- Vì còn nhỏ tuy nhiên trạng vẹn toàn ăn phát biểu chưa chắc chắn lễ, nên thả về ngôi nhà học tập lễ 3 năm mới tết đến bổ nhiệm.

Xem thêm: lala trần là ai

Vì thế trạng Hiền không được ban áo mão.

Xâu chỉ qua quýt vỏ ốc[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Hiền về bên quê nuôi chăm sóc u, ngày ngày xem sách. Hiền vẫn vô cùng ham nghịch ngợm, thông thường khi rỗi rãi vẫn nằm trong con trẻ buôn bản nghịch ngợm khăng, thả diều... Một lượt, triều đình tiếp sứ Trung Hoa, viên sứ thể hiện một con cái ốc xoắn nhờ xâu qua quýt ruột nó bởi vì một sợi chỉ miếng. Được vì vậy nó mới nhất chịu đựng vô trở thành. Ấy là viên sứ mong muốn test tài người Nam đi ra sao. Vua truyền cho những quan lại lần cơ hội xâu test, tuy nhiên vị nào thì cũng lè lưỡi, nhấp lên xuống đầu. Bấy giờ vua chợt suy nghĩ cho tới trạng vẹn toàn con trẻ Nguyễn Hiền, bèn mang lại triệu trạng về kinh.

Viên quan lại được phó việc cho tới quê gặp gỡ trạng, gặp gỡ tức thì một lũ con trẻ chăn trâu nghịch ngợm khu đất đầu buôn bản, thấy vô ê mang trong mình một cậu nhỏ bé mặt mũi mũi tuấn tú đang được bày mang lại lũ chúng ta che đậy một con cái voi bởi vì khu đất tuy nhiên tứ chân lẫn lộn tai, vòi… hoàn toàn có thể ngấm nguẩy được. Sứ fake đồ gia dụng chừng này là trạng Hiền, bèn buông một câu thăm hỏi dò:

Tự là chữ, tách giằng đầu, chữ tử là con cái, con cái ngôi nhà ai đấy?

Cậu nhỏ bé nghe được, ko ngước mặt mũi lên, cũng thủng trực tiếp buông một câu:

Vu là chưng, quăng quật ngang sống lưng, chữ đinh là đứa, đứa chất vấn tớ chi!

Chủ ý của viên quan lại xuất một vế đối theo đòi lối tách tự động chữ Hán. Chữ "tự" (字) đem nhì phần tử, bên trên như dòng sản phẩm giằng xay, bên dưới là chữ "tử" (子). Để vẹn toàn "tự" Có nghĩa là chữ, quăng quật giằng bên trên còn sót lại chữ "tử" tức thị con cái, và gắn luôn luôn với vế đối nôm tiếp ê trở thành một thắc mắc nửa Hán nửa Nôm. Câu chất vấn cũng có thể có sắc thái của những người bên trên chất vấn kẻ bên dưới. Trạng Hiền cũng đối ngược lại bằng phương pháp tách tự động chữ Hán kết phù hợp với 1 phần Nôm: chữ "vu" (于) là chưng đem nhì đường nét ngang và một đường nét móc, quăng quật đường nét ngang (一) ở thân thiết trở thành chữ "đinh" (丁), tức thị đứa, chuồn với đứa này đứa này là 1 vế đối vô cùng chỉnh và vô cùng xược.

Sứ biết ê đó là trạng Hiền, bèn xuống ngựa, giữ lại ý vua vời trạng về kinh.

Nhưng trạng Hiền ko chịu đựng, viện lẽ rằng, trước vua mang lại trạng xoàng xĩnh lễ buộc về, tuy nhiên lượt này vua mang lại vời trạng lên cũng ko lưu giữ trúng lễ. Viên quan lại ko biết thực hiện thế này, nên trần tình nguồn cơn mẩu chuyện sứ fake quốc tế trả câu thách thức tuy nhiên không có bất kì ai giải được. Trạng Hiền nghe chỉ mỉm cười cợt, quay về với đám con trẻ chăn trâu. Chờ khi viên quan lại lên ngựa, Hiền mới nhất xui đám con trẻ nằm trong hát:

Tích tịch tình tang!

Bắt con cái con kiến càng buộc chỉ ngang lưng

Bên thì lấy giấy tờ tuy nhiên bưng

Bên thì bôi mỡ con kiến mừng con kiến sang

Tích tịch tình tang!

Viên quan lại nghe nhẩm nằm trong câu nói. ấy, biết trạng tiếp tục chỉ cơ hội giải, hạnh phúc về bên kinh.

Bài thơ chữ "Điền"[sửa | sửa mã nguồn]

Tương truyền sứ thần Trung Hoa mang trong mình một bài bác thơ ngụ ngôn lịch sự test nhân tài nước Nam. Bài thơ như sau:

Dịch là:

Vua và những quan lại vô triều không có bất kì ai giải nghĩa được là gì. Một viên quan lại tâu với vua van nài chào Trạng vẹn toàn Nguyễn Hiền (mà vua nghĩ rằng nhỏ bé đang được trong nhà nhằm tập luyện thêm) cho tới nhằm chất vấn nghĩa.

Các quan lại cho tới quê chào gặp gỡ khi Nguyễn Hiền đang được đùa giỡn với bọn chúng chúng ta, Nguyễn Hiền phát biểu với những quan:

- Trước phía trên vua phát biểu tớ chưa chắc chắn lễ, thì ni chủ yếu vua cũng ko biết lễ. Không ai chuồn chào Trạng vẹn toàn về kinh lại không tồn tại lễ nghĩa.

Quan về tâu lại với vua, rồi đưa đồ gia dụng lễ và xe pháo ngựa cho tới đón, Nguyễn Hiền mới nhất chịu đựng về kinh.

Về cho tới đế kinh, vua trả bài bác thơ của sứ Tàu đi ra, trạng Hiền ngay lập tức phân tích và lý giải như sau:

Câu loại nhất đem ý phát biểu là nhì chữ "nhật" (日) xếp ngang mặt hàng nhau. Câu loại nhì tức thị tứ chữ "sơn" (山) xoay xuôi ngược. Câu loại tía nói đến nhì chữ "vương" (王) xếp ông xã lên nhau. Câu loại tư là tứ chữ "khẩu" (口) xếp dọc ngang cạnh nhau. Tóm lại, toàn bộ bài bác thơ chỉ nói đến việc chữ "điền" (田), Có nghĩa là ruộng khu đất.

Giải đoạn, trạng Hiền viết lách thư trả mang lại sứ Trung Hoa, ông tớ nên chịu đựng là nước Nam đem nhân tài.

Xem thêm: chủ tịch hội phụ nữ xã thành mỹ là ai

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

• Thủ khoa Đại Việt
• Nguyễn Quan Quang
• Lưu Miễn
• Vương Giát

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]