Hồ Xuân Hương

Bách khoa toàn thư hé Wikipedia

Hồ Xuân Hương 胡春香
Chân dung phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương bên trên bìa sách Giai nhân di mặc của học tập fake Nguyễn Hữu Tiến, 1916.
Sinh	10 mon 7, 1772 Hương Quỳnh Đôi, thị trấn Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An, xứ Bắc Hà, Đại Việt
Mất	3 mon 2, 1822 (49 tuổi) Thăng Long, nội trấn Bắc Thành, Việt Nam
Nghề nghiệp	Hoa nương, đua sĩ
Quốc tịch	An Nam
Dân tộc	Việt
Giai đoạn sáng sủa tác	Cổ điển
Thể loại	Hán Nôm
Phối ngẫu	Nguyễn Bình Kình Phạm Viết Ngạn

Hồ Xuân Hương (chữ Hán: 胡春香,1772 - 1822) là một trong đua sĩ sinh sống ở quy trình thời điểm cuối thế kỷ XVIII và thời điểm đầu thế kỷ XIX, nhưng mà thời điểm hiện tại vẫn khiến cho nhiều học tập fake giành cãi ^[1]. Năm 2021, bà nằm trong Nguyễn Đình Chiểu là nhì thi sĩ của nước Việt Nam được UNESCO vinh danh là "danh nhân văn hóa truyền thống thế giới"^[2] cùng theo với kỷ niệm năm sinh/năm tổn thất. Di tác của bà trọn vẹn là thơ và phần đông đều được ghi chép bằng văn bản Nôm. Bà được thi sĩ tiến bộ Xuân Diệu ca tụng là Bà chúa thơ Nôm.^[3] Hầu không còn đua ca Hồ Xuân Hương theo đòi dòng sản phẩm chảy cộng đồng đang được bay được những ý niệm sáng sủa tác cố hữu vốn liếng tôn vinh niêm luật nghiêm ngặt nhằm thể hiện được khẩu ca của thời đại bản thân, có tương đối nhiều người nhận định rằng rực rỡ của thơ bà là "thanh thanh tục tục".^[4]^[5]

Lịch sử[sửa | sửa mã nguồn]

Không với bất kể tư liệu cổ xưa nào là chép về lai lịch và hành trạng của Hồ Xuân Hương, bà chỉ thực sự được hậu thế nghe biết qua quýt sách Giai nhân di mặc (佳人遺墨) của học tập fake Đông Châu Nguyễn Hữu Tiến, ấn hành bên trên Hà Thành năm 1916^[6]. Cũng vì như thế cớ cơ, việc với hay là không một hero thương hiệu Hồ Xuân Hương hiện tại còn là một thắc mắc ngỏ.

Gia thế[sửa | sửa mã nguồn]

Học giới nhất quán rằng Hồ Xuân Hương sinh vô năm 1772, theo đòi học tập fake John Balaban thì bà được sinh đi ra ở phường Khán Xuân^[7] (nay nằm trong địa phận Bách Thảo viên Hà Nội). Cứ theo đòi Giai nhân di mặc^[8], Hồ Xuân Hương là ái phái đẹp của Sinh vật dụng Hồ Phi Diễn^[9]^[10] (胡丕演, 1704 – 1786), người mùi hương Quỳnh Đôi, thị trấn Quỳnh Lưu, trấn Nghệ An. Còn theo đòi học tập fake Trần Thanh Mại^[11], thân thiện phụ của Hồ Xuân Hương là ông Hồ Sĩ Danh^[10] (胡士名, 1706 – 1783) cũng người Quỳnh Đôi, Hồ Sĩ Danh là anh nằm trong thân phụ không giống u của Kinh Dương hầu Hồ Sĩ Đống (胡士棟, 1739 – 1785). Thân kiểu của Hồ Xuân Hương là bà lẽ thương hiệu Hà Thị^[7] (何氏, ? – 1814) người trấn Thành Phố Hải Dương. Học fake Phạm Trọng Chánh phụ thuộc tục xướng danh cổ xưa và câu tựa Phi mai xuân sắc nhất kinh thành (丕梅春色一京成) của Tốn Phong Phan Huy Huân nhằm khẳng định: Hồ Phi Mai (胡丕梅) là nguyên vẹn danh, Xuân Hương (春香) là biểu tự động và Cổ Nguyệt Đường (古月堂) là cây viết hiệu^[12].

Trong thế cuộc xoay vần lênh láng nhiễu nhương thời điểm cuối thế kỷ XVIII, Hồ Xuân Hương vẫn thừa kế trong thời điểm mon thơ dại êm ắng đềm ở một dinh thự thự rộng lớn thương hiệu Cổ Nguyệt đường^[12] ven hồ nước Tây, bấy giờ là vùng phồn vinh đô hội số 1 xứ Đàng Ngoài^[1]. Sau khi mãn tang thân phụ, u bà tái ngắt thơm với những người không giống. Dù không nhiều nên buộc ràng vô gia giáo nghiêm ngặt tương khắc như từng phái đẹp lưu nằm trong thời, Hồ Xuân Hương vẫn quy tụ được tư hóa học mưu trí và hiếu học^[10].

Lưu lạc và qua quýt đời[sửa | sửa mã nguồn]

Hồ Xuân Hương cũng khá được cưới gả kể từ vô cùng sớm như từng con cháu xoa anh thế phiệt bấy giờ, tuy nhiên dẫu qua quýt nhì đợt đò đều ko như ý. Ban sơ, bà làm bé của một hào phú với tên hiệu Tổng Cóc. Tuy đơn thuần cai bộ đội tuy nhiên Tổng Cóc vốn liếng nằm trong dòng sản phẩm dõi văn nhân, ông vô cùng chuộng ca dìm và mến luôn luôn cái tài thực hiện thơ của những người bà xã lẽ. Để chiều lòng bà, Tổng Cóc đang được đựng một thủy tạ rất rộng mang lại Hồ Xuân Hương ở, vừa phải rời phiền lụy với bà xã cả vừa phải thỏa thưởng thơ phú. Chung sinh sống với Tổng Cóc được một thời hạn khá lâu thì Hồ Xuân Hương dứt áo đi ra cút với một chiếc bầu. Có thuyết nhận định rằng, bà loại bỏ sau khoản thời gian Tổng Cóc đang được đột ngột kể từ trần; tuy nhiên cũng đều có thuyết nhận định rằng bà ko Chịu đựng được tai tiếng dị nghị của bà xã con cái Tổng Cóc và người làng; lại sở hữu thuyết phát biểu phiên bản tính phóng đãng khiến cho Hồ Xuân Hương khó khăn ngồi yên tĩnh một vị trí, bà trốn cút nằm trong tình quân là Phạm Viết Ngạn^[13].

Vào ngày Hồ Xuân Hương trở dạ, Tổng Cóc cho tới yêu cầu đón con cái về, tuy nhiên người thân chúng ta Phạm phát biểu lại là đứa bé bỏng đang được tổn thất khi vừa phải lọt lòng^[13]. Trong thơm sự đợt này, Hồ Xuân Hương làm bé của Tú tài Phạm Viết Ngạn, bấy giờ bên trên nhiệm tri phủ Vĩnh Tường. Nhưng duyên phận chỉ được 27 mon thì ông phủ Vĩnh Tường tạ thế^[6].

Có nhiều thuyết về quãng đời tiếp sau đó của Hồ Xuân Hương, như việc bà cưới tăng vài ba người ông xã nữa, việc bà căn vặn mượn chi phí đua hữu nhằm hé mặt hàng buôn bán giấy tờ cây viết mực, hoặc giai thoại về những côn trùng tình trăng hoa và văn hoa, tuy nhiên cường độ khả tín không được xác lập rõ ràng ràng^[6].

Xem thêm: thủ tướng trung quốc là ai

Hồ Xuân Hương được nghĩ rằng tổn thất vô năm 1822^[10]. Trong cuốn sách: “Họ Hồ vô xã hội dân tộc bản địa Việt Nam” của ông Hồ Sỹ phẳng (nguyên Viện trưởng Viện Quan hệ quốc tế, nằm trong Viện Nghiên cứu vớt mái ấm nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh) đang được dày công phân tích và xác minh những mái ấm phân tích thiên về thuyết mộ phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương nằm tại vị trí nghĩa trang ven hồ nước Tây. Mộ bà trước đó được xây vuông, đặt tại ven nghĩa trang Đồng Táo. Trải qua quýt dòng sản phẩm thời hạn thay đổi thiên khu đất bồi đắp điếm rữa, sông nước hồ nước Tây càng ngày càng to lớn, từng đợt kết cấu địa tầng thay cho thay đổi bởi ĐK đương nhiên và nghĩa trang Đồng Táo bị chìm xuống lòng hồ nước nằm trong một vài nghĩa trang không giống.

Ngày 16 mon 3 năm 2003, Ông Vũ Hồ Luân (nhà phân tích Hà Thành cũng chính là con cái con cháu dòng tộc Hồ) bắt gặp ông Hồ Sỹ phẳng, kết phù hợp với mái ấm phân tích sử dòng tộc Hồ nước Việt Nam, Hồ vịn Hiền (Trưởng Ban Sử, Trưởng ban Liên lạc dòng tộc Hồ bên trên Việt Nam) cùng theo với hậu duệ của tộc Hồ đang được thao tác làm việc và sinh sinh sống ở Hà Thành đang được tụ họp đi ra một group 8 người, vô cơ với tứ người chúng ta Hồ nằm trong Trung chi II ở Quỳnh Đôi, là hậu duệ đời loại sáu của Hồ Xuân Hương nhằm đi tìm kiếm mộ bà ở Hồ Tây tuy nhiên không tồn tại thành quả. Cho đến giờ, mộ bà đang được nằm tại vị trí đâu trong tâm địa hồ nước vẫn chính là vết căn vặn mang lại hậu thế.^[14]

Tình duyên[sửa | sửa mã nguồn]

Tổng Cóc vốn liếng là tên hiệu nhưng mà người quen thuộc biết đặt điều mang lại Chánh tổng Nguyễn Bình Kình, tự động Công Hòa. Nguyên quán của ông ở thôn Gáp, xã Tứ (nay nằm trong thị trấn Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ). Ông là con cháu của quan lại nghè Nguyễn Quang Thành, phiên bản thân thiện cũng một đợt cút đua Hương tuy nhiên ko đỗ đạt. Sau Tổng Cóc đăng trình, lên đến mức chức cai cơ nên thông thường được gọi là Đội Kình^[15]. Kết trái ngược của thơm sự này được mang lại là một trong đứa trẻ con vắn số^[13].

Còn theo đòi Phạm gia tộc phả và Triệu tông phả, ông phủ Vĩnh Tường tức là Tú tài Phạm Viết Ngạn (khi thăng chức Đồng tri phủ Phân phủ Vĩnh Tường thì cải trở thành Viết Lập), thương hiệu cúng cơm trắng là Đại, tự động Thành Phủ. Nguyên quán của ông ở mùi hương Trà Lũ, xã Xuân Trung, phủ Xuân Trường, trấn Sơn Nam Hạ. Các tư liệu này cũng cho thấy thêm, Hồ Xuân Hương sinh mang lại ông một người con cái thương hiệu Phạm Viết Thiệu^[16].

Ngoài đi ra, có tương đối nhiều giai thoại truyền miệng về lối sinh sống phong lưu của phái đẹp sĩ chúng ta Hồ, như việc bà là một trong hoa nương thanh sắc vẹn toàn, và những côn trùng tình mặt mày thơ rượu với Phạm Đình Hổ^[17], Phạm Thái, Nguyễn Du^[18], Phạm Quý Thích, Nguyễn Hầu, Trần Ngọc Quán^[19], Trần Quang Tĩnh^[20], Phan Huy Huân^[21], Mai Sơn Phủ^[22], Thạch Đình, Cự Đình, Thanh Liên...

Tác phẩm[sửa | sửa mã nguồn]

Sơ lược[sửa | sửa mã nguồn]

Văn phiên bản được trao diện cổ nhất với chép thơ Hồ Xuân Hương là Quốc văn tùng ký^[23] (國文話記) bởi Hải Châu Tử Nguyễn Văn San (阮文珊, 1808 – 1883) biên soạn năm Minh Mệnh loại 14 (1834), tuy nhiên chỉ vài ba bài xích. Hầu không còn di tác của phái đẹp sĩ chúng ta Hồ được gom vô cuốn Xuân Hương đua tập^[24] (春香詩集), Phúc Văn Đường tàng phiên bản ấn hành bên trên Hà Thành năm 1930. Trong sách có tầm khoảng 60 bài xích tuy nhiên láo nháo cả thơ của tương đối nhiều người sáng tác không giống, ni ko truy nguyên vẹn được toàn bộ. Tuy nhiên, văn phiên bản xứng đáng quý nhất là Lưu mùi hương ký^[25] (琉香記) với bài xích tựa của Phan Huy Huân, được học tập fake Trần Thanh Mại trị con kiến và công thân phụ bên trên đua đàn vô năm 1964. Trước cơ ko lâu, năm 1962, đang được với học tập fake Trần Văn Giáp đăng bên trên báo Văn Nghệ (Hà Nội) 5 đua phẩm chữ Hán được nghĩ rằng của Hồ Xuân Hương. Nhưng mãi cho tới năm 1984, học tập fake Hoàng Xuân Hãn mới mẻ dịch nghĩa và đăng bên trên luyện san Khoa Học Xã Hội (Paris), lại đặt điều đầu đề theo thứ tự là Độ hoa phong, Hải ốc trù, Nhãn phóng thanh, Trạo ca thanh, Thủy vân hương^[3].

Thơ Hồ Xuân Hương luôn luôn được trình diễn theo đòi phong thái thất ngôn chén bát cú hoặc thất ngôn tứ tuyệt, văn pháp được nhận định và đánh giá là điêu luyện tuy nhiên phần chữ Nôm nhiều phần rực rỡ rộng lớn chữ Hán^[1]^[4]^[26]. Ý tưởng vô thơ cũng tương đối táo tợn, mặc dù là vấn đề kiêng kị so với lễ giáo đương thời^[26]. Cho nên, Hồ Xuân Hương được coi như hiện tượng kỳ lạ lý thú của dòng sản phẩm đua ca cổ xưa nước Việt Nam khi tích vô cùng thể hiện tầm nhìn trái lập với truyền thống lịch sử đạo đức nghề nghiệp, tuy nhiên ko vì vậy nhưng mà tự động trở thành suy đồi^[6]^[27]^[28]. Tựu trung, những di tác phần nào là được chấp nhận hậu thế thấy tình trạng tang thương ở thời đại bà sinh sống và cả quy trình mục rữa của tương đối nhiều cách thức cũ^[6]^[10].

“

Tập thơ "Lưu mùi hương ký" đem cây viết danh của phái đẹp sĩ bởi ông Trần Thanh Mại trị hiện tại vô năm 1964 bao gồm 24 bài xích thơ chữ Hán và 28 bài xích thơ Nôm. Với một thẩm mỹ và nghệ thuật điêu luyện, thi sĩ ghi chép về tâm sự và những côn trùng tình của tôi với những người dân các bạn trai. Đọc kỹ người tao thấy với cùng 1 khoảng cách khá xa cách thân thiện luyện thơ Nôm của Xuân Hương và "Lưu mùi hương ký", đa số là về phong thái biểu thị. Trong "Lưu mùi hương ký" đối với cả thơ chữ Hán láo nháo thơ chữ Nôm. Riêng phần thơ chữ Nôm vô "Lưu mùi hương ký" nếu như đối chiếu với thơ lâu ni được xem là của Xuân Hương thì nhì mặt mày vẫn đang còn sự không giống nhau. Thơ cữ Nôm vô "Lưu mùi hương ký" với thật nhiều kể từ Hán Việt, giọng thư lại hiền đức lành lặn chứ không cần khía cạnh, gân guốc như ở "Xuân Hương đua tập". Vì nguyên nhân bên trên, nhằm đảm bảo tính khoa học tập, những mái ấm phân tích đa số chỉ tạm dừng ở luyện thơ Nôm còn "Lưu mùi hương ký" được xem là một luyện thơ nhằm tìm hiểu thêm.

”

— Trích giáo trình văn học tập của Đại học tập Cần Thơ^[29]

Các tác phẩm^[30][sửa | sửa mã nguồn]

Thơ chữ Hán[sửa | sửa mã nguồn]

Độ Hoa Phong
Hải ốc trù

Thơ chữ Nôm[sửa | sửa mã nguồn]

Bánh trôi nước
Bỡn bà y sĩ khóc chồng
Cái kiếp tu hành
Cái nợ ông xã con
Cái quạt
Chùa Quán Sứ
Chợ Trời Chùa Thầy
Cảnh miếu ban đêm
Cảnh thu
Dệt cửu
Dỗ người thiếu nữ khóc chồng
Đá Ông Chồng Bà Chồng
Đài Khán Xuân
Đánh cờ
Đánh đu
Đèo Ba Dội
Đền Sầm Nghi Đống
Đồng chi phí hoẻn
Động Hương Tích
Giếng thơi
Hang Cắc Cớ
Hang Thánh Hoá
Hỏi trăng 1
Hỏi trăng 2
Khóc ông phủ Vĩnh Tường
Khóc Tổng Cóc
Không ông xã nhưng mà chửa
Kẽm Trống
Làm lẽ
Lũ ngẩn ngơ
Mời trầu
Nhớ người cũ
Ốc nhồi
Phường lòi tói
Quán Khánh
Quan thị
Quả mít
Sư bị ong châm
Sư hổ mang
Tát nước
Thiếu phái đẹp ngủ ngày
Tranh tố nữ
Trăng thu
Trống thủng
Tự tình I
Tự tình II
Tự tình III
Vịnh cái quạt I
Vịnh cái quạt II
Cúc
Mai

Chùm thơ chữ nôm xướng họa nằm trong Chiêu Hổ[sửa | sửa mã nguồn]

Cặp xướng họa I
Cặp xướng họa II
Cặp xướng họa III

Tác phẩm nói đến việc bà[sửa | sửa mã nguồn]

Hồ Xuân Hương của Bích Khê
Hồ Xuân Hương của Xuân Hoàng

Ảnh hưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Nét phóng túng và tiềm tàng vô thơ hao hao hành trạng của Hồ Xuân Hương luôn luôn tạo nên mối cung cấp hứng thú vô vàn mang lại hậu thế.

Nghệ thuật[sửa | sửa mã nguồn]

Truyện cụt Chút thông thoáng Xuân Hương (Nguyễn Huy Thiệp).
Âm nhạc "Bánh Trôi Nước" (2017), phổ nhạc bởi vì nhạc sĩ Hồ Hoài Anh và Dương Đại Dương (Triple D), thể hiện tại bởi vì ca sĩ Hoàng Thùy Linh vô lịch trình Hòa âm Ánh sáng sủa (mùa 2).
Chèo Hồ Xuân Hương (1988), Thùy Linh và Bùi Đức Hạnh biên soạn, Bùi Đắc Sừ đạo thao diễn.
Loạt họa phẩm Minh họa thơ Hồ Xuân Hương^[31] (Bùi Xuân Phái), họa phẩm Thi sĩ Hồ Xuân Hương^[32] (Phùng Di Thuần).
Tiểu thuyết "Tình sử Hồ Xuân Hương" (Bùi Bội Tỉnh).

Giáo dục[sửa | sửa mã nguồn]

Trong học tập đàng, nhì bài xích Bánh trôi nước và Tự tình II được tiến hành sách giáo khoa Trung học tập hạ tầng (Lớp 7, luyện 1) và Trung học tập phổ thông (Lớp 10, luyện 1 nằm trong cuốn sách giáo khoa Cánh Diều xuất phiên bản trọn vẹn mới mẻ vô năm học tập 2022-2023 ) và (Lớp 11, luyện 1 nằm trong cuốn sách giáo khoa cũ).

Tại những ngôi trường Đại học tập rộng lớn vô toàn nước như Đại học tập Sư phạm TP.HCM, Đại học tập Sư phạm Hà Thành,... SV chuyên nghiệp ngành Văn học tập nước Việt Nam được học tập cỗ môn Thơ Nôm Hồ Xuân Hương.

Xem thêm: ping lê la ai

Vinh danh[sửa | sửa mã nguồn]

Phố Hồ Xuân Hương, quận Hai Bà Trưng, Hà Thành.
Đường Hồ Xuân Hương, Q.3, Thành phố Sài Gòn.
Phố Hồ Xuân Hương, Quận Hồng Bàng, TP Hải Phòng. Lưu trữ 2019-12-16 bên trên Wayback Machine
Đường Hồ Xuân Hương, Thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.
Đường Hồ Xuân Hương, Sầm Sơn, tỉnh Thanh Hóa.
Hồ Xuân Hương, Đà Lạt
Đường Hồ Xuân Hương, quần thể 1, phường Rạch Sỏi, TP.HCM Rạch Giá, tỉnh Kiên Giang.
Ngày 23/11/2021, bên trên Paris, Đại hội đồng UNESCO đợt loại 41 đang được trải qua vô list “Danh nhân văn hóa truyền thống và sự khiếu nại lịch sử vẻ vang niên khóa 2022 – 2023” nhằm UNESCO với mọi nước vinh danh và nhập cuộc kỷ niệm năm sinh/năm tổn thất của những hero lịch sử vẻ vang được thừa nhận. Hồ sơ kỷ niệm 200 năm ngày sinh của danh nhân Nguyễn Đình Chiểu và kỷ niệm 250 năm ngày sinh, 200 năm ngày tổn thất của phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương được trải qua cùng theo với 58 làm hồ sơ không giống của những nước các bạn.

Xem thêm[sửa | sửa mã nguồn]

Phạm Đình Hổ
Phạm Thái
Nguyễn Du
Phạm Quý Thích
Đoàn Thị Điểm
Nguyễn Thị Hinh
Hoa nương

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

^ ^a ^b ^c Vietnam Past and Present: the North của người sáng tác Andrew Forbes và David Henley, xuất phiên bản bởi vì Cognoscenti Books: ISBN 9781300568070.
^ “UNESCO tôn vinh Danh nhân văn hóa truyền thống Hồ Xuân Hương và Nguyễn Đình Chiểu”. bvhttdl.gov.vn. Truy cập ngày 31 mon một năm 2022.
^ ^a ^b "陳竹灕《胡春香漢喃詩及其女性意識研究》" (喃字詩女王), dự án công trình phân tích của Đại học tập Quốc gia Tôn Dật Tiên (Đài Loan).
^ ^a ^b Phim tư liệu Nhà thơ Hồ Xuân Hương chiếu bên trên kênh VTC10 (2012).
^ “Tục tuy nhiên ko vô thơ phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương”. Quân team quần chúng. # Online. Ngày 5 mon 10 năm 2019.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Smith 2008, tr. 498
^ ^a ^b Balaban 2000, tr. 6
^ Giai nhân di mặc (1916) của người sáng tác Nguyễn Hữu Tiến, xuất phiên bản bên trên Hà Thành bởi vì Nhà xuất phiên bản Đông Kinh ấn quán.
^ Lại với thuyết nghĩ rằng Hồ Phi Huấn (胡丕訓).
^ ^a ^b ^c ^d ^e Taylor 2013, tr. 406
^ Tạp chí Văn Học số 10, tạo ra năm 1964
^ ^a ^b "Đi mò mẫm Cổ Nguyệt đàng và côn trùng tình Hồ Xuân Hương - Nguyễn Du"
^ ^a ^b ^c Sự thiệt về bài xích thơ "Khóc Tổng Cóc"
^ “Hành trình mò mẫm mộ "bà chúa thơ Nôm" Hồ Xuân Hương”.
^ Truyện chưa chắc chắn về ông Tổng Cóc và côn trùng tình với phái đẹp sĩ Hồ Xuân Hương
^ Tri phủ Vĩnh Tường và hero Chiêu Hổ là ai ?
^ Hình bóng Hồ Xuân Hương qua quýt thơ Phạm Đình Hổ
^ Ngôn tinh ranh ngữ túy (7): Ai cần thiết chữ Hán - Nguyễn Du và một Hồ Xuân Hương 1 2 3 4
^ Hồ Xuân Hương và quan lại Hiệp trấn Sơn Nam Thượng Trần Ngọc Quán
^ Mối tình Hồ Xuân Hương và Hiệp trấn Sơn Nam Hạ Trần Quang Tĩnh
^ Hồ Xuân Hương và Tốn Phong, người tình si
^ Mối tình Hồ Xuân Hương và Mai Sơn Phủ qua quýt "Lưu mùi hương ký"
^ “Bài dẫn vô sách Quốc văn tùng ký của Nguyễn Văn San”. Lưu trữ phiên bản gốc ngày 11 mon 7 năm 2016. Truy cập ngày 11 mon 7 năm 2016.
^ 春香詩集
^ Thơ nôm Hồ Xuân Hương, Kiều Thu Hoạch, Nhà xuất phiên bản Văn Học, 1 mon 10 trong năm 2007.
^ ^a ^b John Balaban (2009). "About Ho Xuan Huong", American Poetry Review, mon Chín/Mười năm 2000, cỗ 29, số 5.
^ Dutton, Werner & Whitmore 2012, tr. 305
^ Nguyen 2008, tr. 241
^ Đọc Lưu mùi hương ký của Hồ Xuân Hương bởi GS Nguyễn Ngọc Bích phiên âm và chú thích
^ kỷ 18, 4236Q465259Hồ Xuân HươngHồ XuânHươngHồ Xuân Hươnglà thi sĩ Nôm phổ biến sinh sống vào thời gian cuối thế; Wikipedia, thời điểm đầu thế kỷ 19 Bà đang được nhằm lại nhiều bài xích thơ lạ mắt với phong thái thơ vừa phải thanh vừa phải tục và được ca tụng là Bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương được xem là một trong mỗi thi sĩ vượt trội của văn học tập Việt Nam-Trích dẫn kể từ Hồ Xuân Hương của; Mở, Bách Khoa Toàn Thư. “Tác gia:Hồ Xuân Hương – Wikisource giờ đồng hồ Việt”. vi.wikisource.org. Truy cập ngày 7 mon 10 năm 2021.
^ Những bức tranh khỏa thân thiện của Bùi Xuân Phái
^ Tranh tô tao của Phùng Dzi Thuần

Smith, Bonnie (2008). The Oxford Encyclopedia of Women in World History. Đại học tập Oxford (Anh Quốc). ISBN 9780195148909.
Balaban, John (2000). Spring Essence: The Poetry of Hò̂ Xuân Hương. Copper Canyon Press. ISBN 9781556591488.
Taylor, K.W. (2013). A History of the Vietnamese. Đại học tập Cambridge (Anh Quốc). ISBN 9780521875868.
Dutton, George Edson; Werner, Jayne Susan; Whitmore, John K. (2012). Sources of Vietnamese Tradition. Đại học tập Columbia (New York, Hoa Kỳ). tr. 305-306. ISBN 9780231138635.
Nguyen, Tai Thu (2008). The History of Buddhism in Vietnam. CRVP. tr. 241-242. ISBN 9781565180987.
From Woodcuts đồ sộ Bytes for a Vietnamese Poet; Preserving a Dying Ideographic Script Via Computer, for a Book, chỉnh sửa viên Sam Howe Verhovek của báo The Thủ đô New York Times (Hoa Kỳ) xuất phiên bản ngày 15 mon 3 năm 2001 bình thơ của Hồ Xuân Hương.