Tiết độ sứ

Bách khoa toàn thư há Wikipedia

Tiết phỏng sứ (節度使) thuở đầu là chức võ quan tiền làm chủ quân sự chiến lược một phiên trấn đem xuất xứ vô thời mái ấm Đường, Trung Quốc khoảng tầm năm 710-711 nhằm mục đích ứng phó với những ông tơ rình rập đe dọa kể từ phía bên ngoài. Dần dần dần theo đòi dòng sản phẩm thời hạn, Tiết phỏng sứ kiêm quản ngại hành chủ yếu, tài chủ yếu khu vực và sau cùng phát triển thành lãnh chúa phụ thân truyền con cái nối.

Bạn đang xem: ai là người xưng tiết độ sứ năm 905

Tại Trung Quốc[sửa | sửa mã nguồn]

Đầu thời Đường, ở biên thuỳ và những điểm trọng yếu sắp xếp Đô đốc áy náy quân chủ yếu một trong những châu nhưng do vì mái ấm Đường triển khai phủ binh chế, quân group phân nghiền, lại thuộc về vô TW nên Đô đốc đem không nhiều quyền lực tối cao, ko thể ứng phó hiệu suất cao những cuộc tiến công của nước ngoài bang ngày 1 thông thường xuyên rộng lớn.

Khoảng năm 710-711, Đường Duệ Tông Lúc tê liệt nhằm ứng phó với những cuộc tiến công của quân Thổ Phồn vẫn chỉ định Đô đốc Lương Châu là Hạ Bạt Diên Tự thực hiện Hà Tây tiết phỏng sứ làm chủ quân sự chiến lược của vùng Hà Tây. Những năm niên hiệu Khai Nguyên và Thiên hướng dẫn, Đường Huyền Tông chỉ định 10 tiết phỏng sứ và cho những vùng dọc biên giới: Thích Tây, Bắc Đình, Sóc Phương, Phạm Dương, Hà Tây, HĐ Hà Đông, Lũng Hữu, Bình Lô, Kiến Nam, Lĩnh Nam. Mỗi tiết phỏng sứ thời điểm hiện tại quản ngại phân tử phạm vị rất rộng lớn, hoàn toàn có thể cho tới hàng trăm châu tuy nhiên chỉ quản ngại quân sự chiến lược. Lúc này, cơ chế phủ binh bị huỷ bỏ, triều đình triển khai mộ binh chế nên quyền lực tối cao tiết phỏng sứ rất rộng lớn, đem quyền tuyển chọn quân, chỉ định nằm trong hạ, đem quyền thu thuế nhằm giữ lại quân group. Ban đầu, chỉ mất những vùng biên viễn mới mẻ đem Tiết phỏng sứ; tuy nhiên sau loàn An Sử, triều đình áy náy quan ngại tàn binh An-Sử nổi dậy quay về và cũng nhằm ban thưởng mang lại tướng soái đem công, an trí những mặt hàng tướng mạo hiện nay vẫn còn đó tóm vô tay nhiều lính tráng thì rất nhiều vùng trong nước cũng chỉ định Tiết phỏng sứ. Các tiết phỏng sứ thời điểm hiện tại chính thức thông thường kiêm luôn luôn những chức Quan sát sứ (sau là Thái phóng sứ), Phòng ngự sứ, Đoàn luyện sứ, xưng là Lưu hậu tóm không còn việc làm hành chủ yếu, tài chủ yếu, chỉ định quan tiền chức vô chống làm chủ, chuyên nghiệp quyền ở khu vực, triều đình bất lực. điều đặc biệt, 4 trấn sau là 3 trấn ở Hà Bắc kể từ thời Đường Túc Tông đang không phục tòng triều đình. Đến niên hiệu Nguyên Hoà thời Đường Hiến Tông toàn cõi vẫn mang đến 48 tiết phỏng sứ thống trị 48 phiên trấn.

Cuối thời Đường, con số tiết phỏng sứ vẫn lên đến mức khoảng tầm 50, phụ thân truyền con cái nối, tiết phỏng sứ mọi nơi đều phải sở hữu và chỉ với vài ba châu xung xung quanh kinh kì là ko chỉ định tiết phỏng sứ, phạm vi quản lý và vận hành của tiết phỏng sứ thu hẹp hơn trước đây, chỉ với vài ba châu cho tới rộng lớn 10 châu, được gọi những phiên trấn với tên thường gọi là "quân" hoặc "đạo"; những phiên trấn trọn vẹn song lập tạo nên triều đình hữu danh vô thực và sau cùng triều Đường bị lật sụp tự 1 tiết phỏng sứ mạnh mẽ là Chu Ôn.

Sang thời Tống, bên trên Tống, Liêu, Kim chức tiết phỏng sứ còn tồn bên trên tuy nhiên chỉ với là phục vụ danh dự thông thường ban mang lại member hoàng gia. Đến thời Nguyên thì chức tiết phỏng sứ ko xuất hiện nay nữa.

Xem thêm: người yêu lệ quyên là ai

Tại Việt Nam[sửa | sửa mã nguồn]

Thời Bắc thuộc[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 717, mái ấm Đường chỉ định Tiết phỏng sứ Lĩnh Nam, quản lý và vận hành quân sự chiến lược của 5 đô hộ phủ của Lĩnh Nam đạo bao hàm cả miền Bắc VN vô tê liệt, thủ phủ đóng góp bên trên Quảng Châu Trung Quốc.

Năm 866, theo đòi thỉnh cầu của Cao Biền, Đường Ý Tông thăng An Nam đô hộ phủ trở nên Tĩnh Hải quân ("quân" là đơn vị chức năng hành chủ yếu nội nằm trong được coi trọng rộng lớn đô hộ phủ, hoàn toàn có thể chỉ định Tiết phỏng sứ, từng quân bao gồm vài ba châu cho tới rộng lớn mươi châu) và Cao Biền được chỉ định thực hiện Tiết phỏng sứ thứ nhất.

Sử ghi lại thương hiệu những Tiết phỏng sứ người Trung Quốc bên trên Tĩnh Hải quân (chức danh không thiếu là Tĩnh Hải quân Tiết phỏng sứ) như sau (danh sách ko ăm ắp đủ)^[1]:

Xem thêm: ông cao toàn mỹ là ai

Cao Biền (864 - 868), kể từ 866 là Tiết phỏng sứ.
Cao Tầm (868 - 878), con cháu Cao Biền.
Tăng Cổn (878 - 880)
Cao Mậu Khanh (882 - 883)
Tạ Triệu (884-?)
An Hữu Quyền (897-900)
Chu Toàn Dục (900-905)
Độc Cô Tổn (905)

Thời Tự chủ[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 905, bọn họ Khúc dấy nghiệp, rồi cho tới Dương Đình Nghệ giành được tổ chức chính quyền kế tiếp xưng là tiết phỏng sứ, với hàm ý hàng đầu 1 trấn của Trung Quốc bên trên danh nghĩa, cho dù bên trên thực tiễn Tĩnh Hải quân tự người Việt tự động làm chủ.

Các Tiết phỏng sứ Tĩnh Hải quân người Việt là:

Khúc Thừa Dụ (905-907)
Khúc Hạo (907-917)
Khúc Thừa Mỹ (917-930)
Dương Đình Nghệ (931-937)
Kiều Công Tiễn (937-938)

Sau trận Bạch Đằng, 938, Ngô Quyền xưng vương vãi. Từ trên đây, chức Tiết phỏng sứ là chỉ những viên quan tiền đem trách nhiệm quản lý và vận hành những lộ phủ vùng biên thuỳ. Sử liệu về mái ấm Trần đem kể Tuệ Trung Thượng Sĩ từng thực hiện Tiết phỏng sứ phủ Thái Bình; Hưng Nhượng vương vãi Trần Quốc Tảng được vua Trần Nhân Tông phong thực hiện Tiết phỏng sứ sau kháng chiến kháng Mông Cổ thắng lợi (1288). Thời Hồ, một trong số phục vụ của miêu tả tướng mạo quốc Hồ Nguyên Trừng là Vân Truân Trấn Kiêm Quy Hóa Trấn Gia Hưng đẳng Trấn Chư quân sự chiến lược Tiết Độ đại sứ. Không còn thấy ghi nhận về phục vụ này kể từ thời Lê trở cút.